O nas

W grudniu 2013 w toku debat i wspólnych działań wyłoniła się grupa, która przybrała nazwę Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polski. W lutym 2014 grupa ukonstytuowała się jako stowarzyszenie, które łączy osoby zainteresowane przyszłością polskiej humanistyki ponad podziałami politycznymi i światopoglądowymi.

Naszym celem jest działanie na rzecz przezwyciężenia kryzysu instytucjonalnej nauki, zwłaszcza humanistyki, oraz integracja środowisk, którym los nauki nie jest obojętny. Dlatego zachęcamy do współpracy lub wstąpienia do naszego komitetu wszystkich tych, którym zależy na zmianie istniejących warunków prawnych, finansowych i politycznych, które prowadzą lub już doprowadziły do jej zapaści.

Istotna jest i istotna będzie współpraca ze środowiskami, które w przeszłości temat neoliberalnego modelu Uniwersytetu już podjęły. Cały czas się uczymy – i nie byliśmy pierwsi. Zapraszamy do narady i współdziałania.

Problemem kryzysu finansowego humanistyki akademickiej zajmowaliśmy się już na różnych frontach. Zorganizowaliśmy List Otwarty w obronie filozofii do Minister Kolarskiej-Bobińskiej, największy list otwarty po 1989 roku, podpisany przez znane osobistości świata nauki i kultury, z najróżniejszych i czasem wrogich sobie środowisk. Ich wspólny głos wskazał na powagę problemu i bezprecedensowy charakter sytuacji. Animowaliśmy listy solidarnościowe środowisk starożytników i kulturoznawców. Staramy się dotrzeć z naszymi postulatami do mediów i angażować w dyskusję w sferze publicznej. We współpracy z różnymi podmiotami zorganizowaliśmy też różnorodne panele dyskusyjne na temat przyszłości polskiej humanistyki. Ich ukoronowaniem była debata programowa zorganizowana w Fundacji Batorego. Skutkiem tych działań było spotkanie z Minister Kolarską-Bobińską przy „Okrągłym stole humanistów”, 26 lutego. Tryb i formuła spotkania okazały się jednak niezadowalające, a rozwiązania proponowane przez Ministerstwo zaledwie symboliczne. Sprawozdanie ze spotkania można odnaleźć na tej stronie. Zapraszamy również do lektury postulatów programowych. Traktujemy jako program działania. Dalsze prace programowe rozwijane będą w rytmie kolejnych debat. Poczyniliśmy również pierwsze kroki w kierunku nawiązania współpracy z zainteresowanymi wspólną sprawą podmiotami zagranicznymi.

***

Zapowiedź likwidacji kierunku filozofia na Uniwersytecie w Białymstoku wzburzyła opinię publiczną i wywołała szerszą dyskusję, która ujawniła istotne różnice zdań między znaczącą częścią środowiska akademickiego a wdrażającymi reformy urzędami Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Przeprowadzone w ciągu kilku miesięcy ankiety i rozpoznania środowiskowe wykazały, że problemy filozofii są tylko wierzchołkiem góry lodowej. Zapowiada się likwidację kolejnych kierunków – w wielu miejscach zagrożone są: filologia klasyczna, historia, filologia polska, filologie obce, jak również fizyka i chemia (o czym mówił publicznie prof. Henryk Samsonowicz).

Likwidacja filozofii na UwB jest częścią zaplanowanych przez Ministerstwo zmian, których celem jest powołanie kilku tzw. „uniwersytetów flagowych”, finansowanych na przyzwoitym poziomie, oraz na przekształceniu pozostałych w wyższe szkoły zawodowe, które miałyby pozyskiwać skromne fundusze z różnych źródeł, przygotowując młodych ludzi do wykonywania poszukiwanych na rynku pracy zawodów, zgodnie z wymaganiami podmiotów zewnętrznych.

W ten sposób państwo odbiera szkołom wyższym funkcję kulturotwórczą oraz podporządkowuje uniwersytety bieżącym trendom gospodarczym i grze przypadkowych interesów. W ten sposób instytucje odpowiedzialne za edukację w znacznym stopniu porzucają swoją misję społeczną, która – od czasów Modrzewskiego, a później Komisji Edukacji Narodowej – polegała na kształtowaniu ludzi autonomicznych i odpowiedzialnych, wykształconych wszechstronnie, zdolnych do krytycznego oglądu rzeczywistości oraz do uczestnictwa zarówno w kulturze polskiej, jak i światowej. Tylko tacy ludzie są w stanie tworzyć społeczeństwo, które będzie zdolne do planowania swojej własnej przyszłości, do zapobiegania kryzysom społecznym i do samostanowienia, aby nasz kraj mógł dołaczyć do rozwiniętych społeczeństw świata w XXI wieku.

Dyskusja o zamknięciu filozofii w UwB przekształciła się w wielką społeczną debatę nad zadaniami szkolnictwa wyższego i szerzej – nad zadaniami edukacji w Polsce. Organizuje się społeczny ruch na rzecz szkolnictwa wyższego i edukacji, któremu państwo polskie wyznacza coraz bardziej marginalną rolę, dopuszczając do znacznego obniżenia poziomu kształcenia na wszystkich poziomach. Rozgorzał spór na temat wprowadzanej w życie reformy szkolnictwa wyższego, która – w przekonaniu znacznej części środowiska naukowego – blokuje rozwój badań naukowych, rujnuje istniejące struktury uniwersyteckie, prowadzi do dalszego obniżenia poziomu kształcenia, a w przyszłości także do zapaści kulturowej całych regionów Polski, wyposażanych jedynie w szkoły zawodowe.