Prof. Małgorzata Jacyno
Uniwersytet Warszawski
Uniwersytet a nierówności
W programie reform nauki i szkolnictwa wyższego nie mówi się o równości, choć reforma szkolnictwa zawsze dotyczy równości szans i jest krytycznym momentem, zarówno jeśli chodzi o praktykowanie demokracji, jak i szeroko pojętą modernizację. Trudno odmówić racji tym, którzy zwracają uwagę na jałowy język menedżeryzmu, jakim przemawia Ministerstwo. Uważna lektura pokazuje jednak, że niektóre slogany mają rozwinięcie w różnych dokumentach. Można w nich przeczytać m.in., że program nauczania powinien być dostosowany do „możliwości najsłabszego studenta”. Program budowania społeczeństwa opartego na wiedzy – jak wynika z uściślenia Ministerstwa, chodzi o wiedzę najsłabszego studenta – nie sprzyja wbrew pozorom równości szans. Realizowany program reform szkolnictwa wyższego wzmacnia zjawiska i procesy wytwarzające „społeczeństwo dwóch prędkości”, w którym pogłębiają się nierówności między uprzywilejowanymi i zdefaworyzowanymi. Dążenie władzy do bezpośredniego i dosłownego związania kształcenia z rynkiem pracy pokazuje, że nie chce ona zagwarantować wartości dyplomów uzyskiwanych na uczelniach. Powiązanie kształcenia z rynkiem sprawia, że z większą siłą ujawniają się mechanizmy reprodukcji społecznej. Dymisja państwa powoduje, że rosną i tak większe szanse tych, którzy posiadają kapitał kulturowy dający lepszą orientację w polu edukacji (coraz bardziej chaotycznym, bo poszerzanym o „modne”, a niekoniecznie prestiżowe i obiecujące kierunki studiów) oraz tych, których zasoby finansowe pozwalają na uwiarygodnienie dyplomów doświadczeniem wyjazdów stypendialnych i stażów.