Wersja PDF: Pakiet demokratyczny dla uczelni
Warszawa 7 października 2017
Autorzy: Joanna Czaplińska, Piotr Drygas, Monika Helak, Mateusz Kalinowski, Maciej Karczewski, Krzysztof Kłosiński, Zbigniew Osiński, Maria Starnawska, Piotr Stec, Aleksander Temkin
„NIE” dla upartyjnienia nauki i centralizacji Polski
Kongres Ruchów Miejskich i Inicjatywa Polska popierają stanowisko Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej.
Kolejni ważni uczestnicy życia społecznego i politycznego popierają stanowisko Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej, przestrzegające przed niszczącą polską naukę „reformą Gowina”. Opinie Kongresu Ruchów Miejskich oraz stowarzyszenia Inicjatywa Polska wskazują na rosnące zaniepokojenie opinii publicznej planami Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jarosława Gowina.
Do niewątpliwych zalet istniejącego systemu szkolnictwa wyższego można zaliczyć znaczną autonomię uczelni, dobrze rozbudowaną sieć szkół wyższych umożliwiającą dostęp do wykształcenia niezależnie od miejsca zamieszkania i stopnia zamożności oraz stanowiących potencjalne zaplecza intelektualne wspierające zrównoważony rozwój poszczególnych regionów kraju. Zaletą jest także ciągłość rozwiązań prawnych. Od czasów II RP aż do czasów nam współczesnych ustrój szkół wyższych jest oparty niezmiennie na tym samym modelu, modyfikowanym stosownie do potrzeb przez ustawodawcę.
Najpoważniejszymi wadami systemu są jego przeregulowanie, brak zróżnicowanych ścieżek kariery, inflacja stopni, wadliwe zasady finansowania oraz przyjęcie, że istnieje tylko jeden właściwy model funkcjonowania uczelni, co uniemożliwia zróżnicowanie szkół wyższych i wypracowanie przez nie własnych profilów działalności. Nadmierna szczegółowość obowiązującej ustawy i aktów wykonawczych skutkująca biurokratyzacją oraz nieczytelne, kazuistyczne przepisy ustawy sprawiają, że prawo o szkolnictwie wyższym jawi się bardziej jako pragmatyka pracownicza aniżeli akt prawny aspirujący do uznania za konstytucję nauki polskiej
Nauka dla Polski – nasz pomysł na reformę
Reformę nauki 2017 roku Ministerstwo reklamuje używając patosu Rewolucji. Polskie uczelnie potrzebują „skoku”, „nowego początku”, „nic nie jest groźniejsze od zachowania status quo” – mówią jej autorzy. Rewolucja pozbawiona planu, strategii i wizji jest jednak tumultem a nie rewolucją. Permanentny tumult i chaos przedstawiany jako wspaniała rewolucja jest codziennością na polskich uczelniach, jest uczelnianym status quo w ostatniej dekadzie.
Dekada reformy nie została zakończona audytem. Ministerstwo przeprowadza ją opierając się na publicystycznym rozpoznaniu, że dotychczasowe zmiany były zbyt płytkie by przynieść oczekiwane rezultaty. Ideologiczny i publicystyczny jest też cel reformy: skok uczelni we wskaźnikach międzynarodowej konkurencji naukowej. W peerelowskim duchu, zamiast skupić się na realnych potrzebach, ministerstwo pręży muskuły by wyprodukować odpowiednią ilość węgla i stali. Pompowanie wskaźników, jak uczy historia, kończy się zapaścią. Tylko państwo istniejące teoretycznie przeprowadza reformę instytucji kluczowej dla społeczeństwa i gospodarki po to, by podskoczyć w rankingach.
III Kongres Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej i Rady Szkolnictwa Wyższego Związku Nauczycielstwa Polskiego
22 maja. 12 00 – 17 30. Marzyciele i rzemieślnicy, dom Braci Jabłkowskich, Bracka 25.
Zaproponujemy perspektywę konkretnych rozwiązań i realistycznych celów. Wyjdziemy poza ideologiczne bujanie w chmurach. Zapytamy o to, co działa a co nie działa w naszych instytucjach. Przedstawimy dylematy, na które musi odpowiedzieć każda reforma nauki.
Wydarzenie na FB: https://www.facebook.com/events/641452992709959/
Jednym z najważniejszych filarów niezależnego społeczeństwa, nowoczesnego państwa i efektywnej gospodarki jest niezależność badań, dyskusji naukowych oraz nauczania. Aby badania przynosiły pożytek państwu, muszą być wolne od bezpośrednich nacisków politycznych i ideologicznych. Ważnym gwarantem niezależności badań naukowych oraz nauczania, chroniącym społeczność akademicką przed naciskami politycznymi jest samorządność uniwersytetów.
Wprawdzie ostateczny kształt ustawy jest jeszcze nieznany, to wyraźnie wyłaniają się jej generalne założenia. Dwa z trzech zespołów rekomendują znaczną redukcję ustrojowej samorządności uniwersytetu, ograniczenie roli Senatów na rzecz rad powierniczych, rezygnację z wyborów rektora przez członków społeczności akademickiej.
Przyjęcie tych rozwiązań byłoby poważnym cywilizacyjnym regresem. Samorządność była fundamentem idei uniwersytetu od czasu powstania uczelni akademickich w średniowieczu. Po latach ograniczania jej w czasach PRL została przywrócona dzięki strajkom pracowników naukowych i studentów zrzeszonych w NZS, które umożliwiły dopuszczenie studentów i pracowników do współdecydowania o losie uczelni.
Problemem polskich uczelni nie jest nadmierna demokratyzacja. Uczelnie wymagają zmian, system zarządzania wymaga odpowiedzialnego przemyślenia. Likwidacja samorządności uniwersyteckiej byłaby zarówno sprzeniewierzeniem się samej istocie uniwersytetu, stanowiącej ważne dziedzictwo cywilizacji europejskiej, jak i zaprzepaszczeniem dokonań „Solidarności” i NZS w zakresie demokratyzacji życia naukowego.
Stanowczo zaznaczamy naszą niezgodę wobec planów zakładających wykluczenie studentów i pracowników naukowych z procesu decyzyjnego. Oczekujemy, że ten głos zostanie wzięty pod uwagę w pracach nad ostatecznym kształtem ustawy.
Komitet Kryzysowy Humanistyki Polskiej
1 marca o godzinie 12:00, przed budynkiem Politechniki Warszawskiej, obyła się konferencja prasowa Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej.
Co najmniej od 2005 roku rola ciał kolegialnych uległa znacznemu osłabieniu na rzecz decyzji ciał jednoosobowych. Projekty wytypowane przez Ministerstwo nauki zakładają, że konieczne jest zlikwidowanie nawet tej resztkowej roli ciał kolegialnych.
Najdalej idzie tu zespół Instytutu Allerhanda i poznański zespół prof. Marka Kwieka z UAM. Propozycję zespołu SWPS nie są tak drastyczne. W parze z wyborem pionowego, autokratycznego modelu zarządzania uczelniami projekty te propagują uzależnienie uczelni od jej zewnętrznych partnerów, w tym samorządowych, łącznie z oddaniem im decydującej roli w wyborze rektora zarządzającego uczelnią. Zespoły rekomendują powołanie rad zarządzających uczelnią, przejmujących większość dzisiejszych kompetencji Senatu. Zespoły pozostawiają możliwość wpływu Ministra na wybór członków rad zarządzających uczelnią.
Stanowczo sprzeciwiamy się absurdalnemu poglądowi, że jednym z podstawowych problemów polskiej nauki jest nadmiar demokracji. Feudalizm, oligarchia to nie demokracja. Jednym z podstawowych problemów polskiej nauki jest strach, konformizm naukowy i uzależnienie od patronów. Dlatego proponowane rozwiązanie gaszą ogień benzyną.
Model rektora-autokraty wybieranego w konkursie rozpisywanym przez radę powierniczą składającą się m.in z przedstawicieli samorządów, polityków i pracodawców w warunkach narastającej polaryzacji politycznej będzie miał fatalne skutki społeczne.
Nie uważamy, że interesariusze zewnętrzni powinni zatrzymać się na progu uczelni i go nie przekraczać. Ich głos jest ważny. Niewątpliwie, również federacyjny model zarządzania uczelniami jest problemem, wskazywanym np. przez związki zawodowe.
Potrzebna jest taka zmiana, która nie doprowadzi do pełnego uzależnienia uczelni od zewnętrznych partnerów, uzależnienia które może mieć polityczne przełożenie na wybór władz i działania uczelni.
Przewodniczący Zarządu Stowarzyszenia Komitet Kryzysowy Humanistyki Polskiej Aleksander Temkin został nominowany do poszerzonego składu Narodowej Rady Rozwoju. Decyzję Prezydenta o rozszerzeniu składu i dotychczasowej formuły Narodowej Rady traktujemy jako potwierdzenie działań całego środowiska i zachętę na przyszłość, oraz wyraz uznania dla trzyletniej już pracy, dla naszych diagnoz, rozpoznań i postulatów. Cieszymy się z tej decyzji i mamy nadzieję na owocną pracę w poszerzonym składzie Narodowej Rady.
ROZPOZNANIE
Nasi eksperci wskazują, że reforma finansowania uczelni doprowadzi do cięć kadrowych na dużą skalę na większości uniwersytetów w miastach wojewódzkich, z powodu braku rozwiązań zmniejszających i bardziej równomiernie rozkładających jej koszty.
Sądzimy, że osłabienie uczelni wojewódzkich jest jednym z zakładanych celów reformy.
Warszawa, 25 października 2016 r.
Zarząd Krajowy Polski Razem Zjednoczonej Prawicy
Zwracamy się do Państwa ośmieleni deklaracją programową o zaangażowaniu w działania na rzecz polskiej państwowości. Walka o dobre państwo nigdy nie ma końca. Polska myśl konserwatywna, do której Polsce Razem jest tak blisko, wskazywała na liczne słabości naszego stosunku do państwa i prawa. Pogarda wobec standardów, niechęć wobec procedur, lekceważenie prawa, klientelizm, nepotyzm – w tych przywarach ideowi antenaci Polski Razem upatrywali kryzysu niepodległego bytu Rzeczypospolitej. Jesteśmy pewni, że ich wartości są również Państwa wartościami.
Dlatego ufamy, że skorzystają Państwo z możliwości odcięcia się od działań Prezesa Zarządu PRZP Jarosława Gowina i oczyszczenia dobrego imienia partii. Decyzja Prezesa PRZP o przyznaniu milionowej nagrody w konkursie ministerialnym senatorowi koalicyjnej partii jest psuciem państwa. Za publiczne pieniądze Prezes Polski Razem buduje klientelistyczne sieci. Celem jest budowanie własnego zaplecza politycznego – i do tego posłużyły te środki. Przyzwyczailiśmy się do kolonizowania przez polityków rad nadzorczych spółek państwa. To praktyka potępiana werbalnie przez liberalne i konserwatywne partie, służąca budowaniu stronnictw, nagradzaniu „swoich” za pieniądze podatników. Jarosław Gowin wprowadza tę metodę do świata nauki.
Wierzymy, że zarząd Polski Razem składa się z prawdziwych i zatroskanych losem państwa patriotów. Wierzymy, że głęboko boleją Państwo nad działaniami przyczyniającymi się do triumfu kolesiostwa w kolejnej dziedzinie życia społecznego. Wyciągamy do Państwa rękę, oferując okazję do odcięcia się od tej decyzji.
pozostajemy z szacunkiem
Komitet Kryzysowy Humanistyki Polskiej
W pierwszej wersji listu omyłkowo podpisaliśmy list do Zarządu partii Polska Razem jako Zarząd KKHP. Niestety, zdarzyło się to bez konsultacji z dwiema członkiniami Zarządu – Hanną Jóźwicką i Małgorzatą Jacyno. Hanna Jóźwicka i Małgorzata Jacyno zdecydowały się zawiesić swoje członkostwo w KKHP. Serdecznie przepraszamy za wprowadzenie Państwa w błąd.